Plastik Kirliliği: İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri ve Çözüm Yolları
Türk bilim insanları tarafından gerçekleştirilen çalışma, mikroplastiklerin insan midesinde varlığını sayısal olarak ortaya koydu. Bu durum, plastik kirliliği ile mücadelede önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
Son yıllarda, plastik kirliliği konusu dünya genelinde büyük bir endişe kaynağı haline geldi. Özellikle mikroplastikler, insan sağlığı ve ekosistemler üzerinde ciddi tehditler oluşturuyor. Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nden bilim insanları, mikroplastiklerin insan midesinde varlığını tespit etti. Bu çalışma, literatüre girmiş bir ilk olarak kaydedildi. Mikroplastiklerin insan sağlığı üzerindeki etkileri, bu alandaki araştırmaların önemini artırıyor.
Mikroplastikler Vücudumuza Hangi Yollarla Giriyor?
Mikroplastikler, boyutu 1 mikrometre ile 5 milimetre arasında değişen plastik parçacıklarıdır. İnsan vücudu, gıda ve su alımı, solunum ve cilt teması yoluyla mikroplastiklere maruz kalıyor. Özellikle denizlerde avlanan balıklar ve diğer deniz ürünleri, ağız yoluyla alınan mikroplastik kaynakları arasında yer alıyor. Ayrıca, deniz tuzu gibi bazı yemek tuzları ve sebze, meyve gibi gıdalar da mikroplastik içerebiliyor.
Oral alımın yanı sıra, büyük şehirlerde yaşayan insanlar mikroplastiklere solunum yolu ile de maruz kalıyor. Mikroplastik içeren kozmetik ürünler ve kişisel bakım ürünleri, cilt yoluyla sınırlı mikroplastik maruziyetine neden olabiliyor. Bu durum, sağlık açısından ciddi riskler taşımaktadır. Mikroplastiklerin sindirim sistemine geçmesi, daha küçük boyutlu parçacıkların dolaşım ve lenf sistemi aracılığıyla farklı organlara taşınmasına yol açabiliyor.
ABD'de Yapılan Çalışmada Nanoplastik Bulundu
ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü tarafından desteklenen bir çalışmada, en çok satılan üç su markasının bir litrelik plastik ambalajlarındaki içme suyunun içinde, litre başına ortalama 240 bin adet plastik parçacığı bulunduğu tespit edildi. Bu parçacıkların yüzde 90'ından fazlasının nanoplastik olduğu ortaya kondu. Bu durum, plastik kirliliğinin boyutunu gözler önüne seriyor.
Plastik atıkların kaynakları arasında poşet ve ambalajlar, tarımda kullanılan malzemeler ve gıda sektöründe yoğun olarak kullanılan tek kullanımlık plastik ambalajlar yer alıyor. Ayrıca, balık avcılarının bıraktığı olta ve ağlar da önemli bir kirlilik kaynağı olarak öne çıkıyor. Bu durum, denizlerdeki plastik kirliliğinin artmasına neden oluyor.
Okyanuslarda Plastik Sorunu Büyüyor
2016 yılında karasal ortamlardan sucul ekosisteme 19-23 milyon ton plastik atığın döküldüğü tahmin ediliyor. Bu atıkların 9-13 milyon tonunun okyanuslara ulaştığı belirtiliyor. Eğer plastik üretimi ve atılımı bu hızda devam ederse, 2050 yılına kadar okyanuslarda toplam balık sayısından daha fazla plastik olacağı öngörülüyor.
Nehirlerdeki plastik atıkların yüzde 74.5'inin plastik ambalajlardan oluştuğu tespit edilmiştir. Denizlerdeki plastik atıklar, gıda paketleri, içecek şişeleri ve alışveriş torbaları gibi ürünlerden kaynaklanıyor. Mikroplastiklerin sucul ekosistemlerde yarattığı kirlilik, ekosistem sağlığını tehdit eden önemli bir sorun olarak değerlendiriliyor.
Akdeniz Mikroplastik Kirliliği Açısından Sıcak Nokta
Akdeniz, yoğun insan faaliyetleri nedeniyle mikroplastik kirliliği açısından sıcak nokta olarak tanımlanıyor. Denizlerdeki plastik atıklar, besin zincirine girerek tüm deniz canlılarını olumsuz etkiliyor. Bu kirliliğin, turizm ve balıkçılık gibi ekonomik sektörleri de tehdit ettiği belirtiliyor.
2020 yılında yapılan bir çalışmada, incelenen 496 balık türünün yüzde 65'inin bağırsaklarında mikroplastik bulunduğu tespit edilmiştir. Plastik atıklar, deniz canlılarının yaşamını tehdit eden önemli bir faktör haline gelmiştir. Marmara Denizi'nde yapılan araştırmalar, mikroplastiklerin yüksek yoğunlukta bulunduğunu ortaya koyuyor.
Sıfır Atık Projesinin Önemi
Bilim insanları, plastik atık kaynaklı çevre kirliliği ile mücadele için etkin geri dönüşüm politikaları ve kamu bilincini artırma çalışmalarına ihtiyaç duyulduğunu ifade ediyor. Türkiye'de yıllardır devam eden Sıfır Atık Projesi, bu konudaki başarısıyla uluslararası camia için önemli bir esin kaynağı olarak görülüyor.
Plastik üretimi, tüketimi ve atık kontrolü konularındaki önlemlerin geliştirilmesi, çevre ve insan sağlığının korunması açısından kritik öneme sahip bulunuyor. Bu bağlamda, plastik kirliliği ile mücadelede atılacak adımlar, geleceğimiz için büyük bir önem taşımaktadır.