Mikroplastik Kirliliği: İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri ve Çözüm Önerileri
Türk bilim insanları tarafından gerçekleştirilen bir çalışma, mikroplastiklerin insan sağlığı üzerindeki etkilerini ortaya koydu. Bu çalışma, mikroplastiklerin insan midesinde varlığını sayısal olarak tespit etti. Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nden uzmanlar, bu konuda önemli bulgular elde etti. Çalışmanın sonuçları, Forensic Science International dergisinde yayımlandı. Mikroplastik kirliliği, günümüzde çevre ve insan sağlığı açısından büyük bir tehdit oluşturuyor.
Plastik kirliliği, dünya genelinde giderek artan bir sorun haline geldi. Mikroplastikler, boyutu 1 mikrometre ile 5 milimetre arasında değişen plastik parçacıklarıdır. İnsan vücudu, gıda ve su alımı, solunum ve cilt teması yoluyla mikroplastiklere maruz kalmaktadır. Bu durum, sağlık üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır.
Mikroplastikler Vücudumuza Hangi Yollarla Giriyor?
Mikroplastiklerin insan vücuduna girişi, çeşitli yollarla gerçekleşmektedir. Özellikle denizlerde avlanan balıklar ve diğer deniz ürünleri, ağız yoluyla alınan mikroplastik kaynakları arasında yer almaktadır. Ayrıca, deniz tuzu gibi bazı gıda maddeleri de mikroplastik içermektedir. Yiyecek-içecek tüketiminde kullanılan plastik ürünler, gıdaları paketlemek için kullanılan malzemeler ve havada asılı kalabilen plastik parçacıkları, mikroplastik kaynakları olarak sıralanmaktadır.
Oral alımın yanı sıra, büyük şehirlerde yaşayan insanlar mikroplastiklere solunum yoluyla da maruz kalmaktadır. Özellikle kozmetik ürünler ve kişisel bakım ürünleri, cilt yoluyla mikroplastik maruziyetine neden olabilmektedir. Bu durum, sağlık açısından ciddi riskler taşımaktadır.
ABD'de Yapılan Çalışmada Nanoplastik Bulundu
ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü tarafından desteklenen bir çalışmada, en çok satılan üç su markasında litre başına ortalama 240 bin adet plastik parçacığı bulunduğu tespit edilmiştir. Bu parçacıkların %90'ından fazlası nanoplastik olarak sınıflandırılmıştır. Bu bulgular, plastik kirliliğinin boyutunu gözler önüne sermektedir.
Plastik atıkların kaynağı, poşet ve ambalajlar gibi malzemeler olarak belirlenmiştir. Tarımda kullanılan malzemeler ve gıda sektöründe yoğun olarak kullanılan tek kullanımlık plastik ambalajlar, plastik kirliliğinin önemli nedenleri arasında yer almaktadır. Bu durum, çevre kirliliğini artırmaktadır.
Okyanuslarda Plastik Kirliliği Tehlikesi
2016 yılında karasal ortamlardan sucul ekosisteme 19-23 milyon ton plastik atığın döküldüğü tahmin edilmektedir. Bu atıkların 9-13 milyon tonu okyanuslara ulaşmaktadır. Eğer plastik üretimi ve atılımı bu hızda devam ederse, 2050 yılına kadar okyanuslarda toplam balık sayısından daha fazla plastik olacağı öngörülmektedir.
Nehirlerdeki plastik atıkların %74.5'inin plastik ambalajlardan oluştuğu belirlenmiştir. Denizlerdeki plastik atıklar, gıda paketleri, içecek şişeleri ve alışveriş torbaları gibi ürünlerden kaynaklanmaktadır. Mikroplastiklerin sucul ekosistemlerde yarattığı kirlilik, ciddi bir çevresel sorun olarak değerlendirilmektedir.
Türkiye'de Mikroplastik Kirliliği Araştırmaları
Türkiye'de yapılan araştırmalar, mikroplastik kirliliğinin deniz ve tatlı su ekosistemlerindeki yoğunluğunu ortaya koymaktadır. Marmara Denizi'nde yapılan bir çalışmada, kıyısal bölgelerdeki mikroplastik yoğunluğunun açık deniz bölgelerine kıyasla daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu durum, yerleşim yerlerinden ve sanayi bölgelerinden kaynaklanan atıkların etkisini göstermektedir.
İskenderun Körfezi'nde yapılan çalışmalar, kıyıların mikroplastik kirliliğine maruz kaldığını göstermektedir. Özellikle plajlar, plastik atıkların birikim alanı olarak dikkat çekmektedir. Sapanca Gölü ve Van Gölü gibi iç sularda da mikroplastik kirliliği tespit edilmiştir.
Sıfır Atık Projesinin Önemi
Bilim insanları, plastik atık kaynaklı çevre kirliliğiyle mücadele için etkin geri dönüşüm politikaları ve kamu bilincini artırma çalışmalarına ihtiyaç duyulduğunu ifade etmektedir. Türkiye'de devam eden Sıfır Atık Projesi, bu konudaki başarılarıyla uluslararası camiada önemli bir esin kaynağı olarak görülmektedir.
Plastik üretimi, tüketimi ve atık kontrolü konularındaki önlemlerin geliştirilmesi, çevre ve insan sağlığının korunması açısından kritik öneme sahiptir. Bu bağlamda, toplumun bilinçlendirilmesi ve uluslararası iş birlikleri büyük önem taşımaktadır.